محراب از ريشه حرب به معناي محل مبارزه با شيطان است. در واقع محراب يك فرورفتگي در نما است كه به صورت‌‌هاي مختلف از قبيل كادرسازي و متمايز كردن آن به وسيله رنگ و مصالح، از بخش‌‌هاي ديگر ساختمان جدا مي‌شود.

محراب در طول دوره‌‌هاي مختلف به شيوه‌‌هاي گوناگون تزيين شده است. محراب‌‌هاي گچبري شده با نقوش برجسته، استفاده از سفال‌‌هاي لعابدار، استفاده از كاشي، آجركاري و يا زمينه سارواي از سنگ مرمر از شيوه‌‌هاي مختلف تزيين محراب به‌شمار مي‌روند.
استفاده از تزيينات خاص و شيوه‌هاي مختلف معماري اسلامي در زيباسازي محراب‌‌ها، نشانگر اهتمام به مباحث معنوي و عرفاني است. چرا كه محراب به عنوان عنصر داخلي مسجد و با بهره‌گيري از رنگ‌‌هاي خاص، وحدت و يگانگي خداوند را به تصوير مي‌كشد. دو محراب قديمي در طرفين در پيش روي حضرت رضا (عليه السلام) در حرم مطهر رضوي، از باشكوه‌ترين محراب‌‌هاي ساخته شده در معماري اسلامي هستند كه روح هر زائر دل‌شكسته‌اي را صيقل داده و به ملكوت آسمان‌‌ها مي‌برد. توضيح كوتاهي در مورد اين دو محراب در ادامه آمده است.

دوازده محراب خدا
نماي اين دو محراب بسيار نفيس و ممتاز، از كاشي مينابي چيني مانند، ضلع جنوبي (طرفين در پيش رو) را زينت بخشيده است. اين محراب‌‌هاي روح‌نواز، يك پارچه از كاشي مينابي چيني مانند متعلق به اوايل قرن هفتم پوشيده شده‌اند. كاشي نفيس اين محراب‌‌ها، قدمتي هشتصد ساله دارند و طرح كلي آن‌‌ها به‌گونه‌اي است كه بيننده در آغاز تعدادي طاق نماي هلالي و تو در تو را مي‌بيند. اين طاق نماها صورت در هم پيچيده‌اي به آن‌‌ها بخشيده و در خانه‌‌هايي محيط بر يكديگر كه كتيبه‌‌هايي برجسته و به رنگ كبود روشن دارند، خودنمايي مي‌كند.
ستون‌‌ها و هلال‌‌هاي محراب‌‌ها با رنگ فيروزه‌اي، تمام كتيبه‌‌ها را در خود گرفته است. مجموعه اين طاق نماها كه به دوازده محراب شهرت دارد، از درخشندگي و شفافيت ويژه‌اي برخوردار است.
تلفيق اشكال و نقوش اين محراب‌‌هاي نفيس چنان است كه در نگاه بيننده، يك محراب با دو ستون در دو طرف آن مجسم مي‌شود.
بر سطح محراب‌‌ها، چند كتيبه با خطوط كوفي و ثلث برجسته، به رنگ لاجوردي و زمينه سفيد، آيات و احاديثي متناسب با نماز و محراب نقش بسته است. طراح و سازنده اين محراب‌‌ها، محمد بن ابي طاهر كاشاني است كه با همكاري سيد شمس الدين حسيني، معروف به ابوزيد نقاش، به سال 612 هـ.ق اين آثار گران‌بها را آفريده‌اند.
در بخش پايين محراب، نام ابوزيد نقاش و تاريخ اثني عشر و ست مائه (612 هـ.ق) نقش بسته است. ابعاد محراب غربي در ضلع پيش رو 70/2*15/2 و محراب سمت ديگر 40/2*75/1 متر است. در يكي از كتيبه‌‌هاي محرابِ سمت غربي درِ پيش روي مبارك، به خط كوفي برجسته آيه زير نوشته شده است:
«بسم الله الرحمن الرحيم انما وليكم الله و رسوله والذين آمنوا الذين يقيمون الصلوة و يؤتون الزكوة و هم راكعون»
بر سطح محراب، ابتدا به خط كوفي برجسته آيه شريفه زير نوشته شده:
«ان الحسنات يذهبن السيئات ... لا يضيع اجر المحسنين» و در پايان كتيبه‌‌ها بر سطح محراب مي‌خوانيم: في ربيع الاول سنة اثني عشر و ستمائه. 612 (هـ.ق»

بر گرفته از سایت اداره آموزش و پرورش استان خراسان رضوی

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: